Chính thức tạm biệt GS Ngô Bảo Châu - Một biểu tượng của ngành Toán học

“Ba tháng ở cữ là ba tháng tôi rửa mặt bằng nước mắt. Mẹ chồng tôi – bà ấy quá kinh khủng… Cả đời này, tôi sẽ không bao giờ quên những ngày tháng đó. Nếu có thể quay lại, tôi thà sinh con một mình còn hơn bước vào ngôi nhà ấy thêm lần nữa.”

Tôi sinh con đầu lòng vào một buổi chiều mưa tháng Bảy, trong cái nóng oi ả và ngột ngạt của miền Bắc. Bác sĩ đặt con vào tay tôi, còn tôi thì vừa mừng, vừa lo, vừa kiệt sức. Chồng tôi cười rạng rỡ, còn tôi thì nước mắt chảy ra – một phần vì hạnh phúc, phần còn lại vì nỗi sợ mơ hồ mà chính tôi cũng chưa hiểu rõ.

Tôi sinh thường, không rạch, nhưng mất nhiều máu. Về nhà sau ba ngày nằm viện, tôi bắt đầu bước vào giai đoạn mà ai cũng bảo là “nghỉ ngơi, bồi bổ, được chăm như bà hoàng” – cái gọi là ở cữ.

Và bà hoàng ấy… chính là mẹ chồng tôi.

Bà năm nay ngoài 60, dáng người nhỏ thó nhưng cực kỳ nhanh nhẹn và… khó tính. Tôi không thân với bà từ trước, nhưng vẫn nghĩ: “Chắc bà sẽ thương con dâu mới sinh, có cháu nội đầu tiên mà, ai lại nỡ hành hạ?” Tôi đã quá ngây thơ.

Ngay ngày đầu về nhà, tôi đã bị mắng.

“Không được ngồi vậy! Mới sinh mà cứ đi đi lại lại, rớt hết tử cung ra bây giờ thì khổ cả nhà.”

Tôi đứng lên lấy bỉm cho con.

“Để đó! Không được lấy nước lạnh rửa tay, nước lạnh nó ngấm vào xương, sau này biết tay!”

Tôi cố gắng cười cho qua chuyện.

Ba ngày sau, trời nóng như thiêu. Cả người tôi dính nhẹp mồ hôi, tóc rối tung, mặt nổi đầy mụn. Tôi xin phép gội đầu.

“Gội đầu cái gì? Mới sinh mà gội đầu thì sau này đau đầu, trúng gió chết đột tử đấy! Tao đẻ ba đứa, tháng đầu không tắm gội gì vẫn sống nhăn răng đấy thôi!”

Tôi nín.

Ngày hôm sau, bà đun một nồi nước lá xông rồi bắt tôi trùm mền kín mít giữa trưa, không quạt. Tôi như muốn ngất đi trong cái nóng hầm hập, mắt hoa lên, mồ hôi túa ra như tắm. Vừa xông xong thì con khóc. Tôi lảo đảo đứng dậy ôm con thì bà quát:

“Để tao bế! Mày người còn bốc hơi thế kia mà bế con à? Truyền lạnh vào người nó thì sao?!”

Bữa ăn thì… không biết gọi là gì. Ngày nào cũng cháo móng giò, cơm thịt nạc rim nghệ, nước gạo rang. Không rau, không trái cây, không cá, không đồ mát.

“Phụ nữ đẻ phải kiêng chứ! Không kiêng là sau này khổ, đừng trách ai.”

Một tuần trôi qua, tôi sút 2kg.

Tôi bảo bà: “Mẹ ơi, con muốn ăn rau luộc, ngán thịt quá rồi.”

“Không ăn thì đừng có kêu tụt sữa. Nuôi con cũng không xong thì đúng là vô phúc.”

Tối, con khóc. Tôi bế dỗ. Mỗi lần con khóc là một lần bà lẩm bẩm:

“Chắc tại mẹ nó ăn ở không ra gì… mới sinh đã để con khóc ngằn ngặt như thế…”

Câu đó đâm thẳng vào tim tôi.

Tôi từng học Đại học Sư phạm, từng là giáo viên dạy văn, một người biết điều, hiểu chuyện, lễ phép. Nhưng 10 ngày sau sinh, tôi chỉ còn là một cái xác, ngồi dậy cũng thấy đau, đứng lên cũng thấy chóng mặt. Mẹ chồng không cho tôi đụng đến việc gì nhưng cũng không giúp chăm con. Con ọ ẹ là tôi phải tự bế, tự thay tã, tự cho bú, còn bà chỉ đứng nhìn với ánh mắt soi mói.

Chồng tôi làm việc xa, một tuần mới về 1 lần. Tôi gọi điện cho anh, kể nửa chừng thì nghe tiếng bà nói vọng qua điện thoại:

“Anh cứ lo đi làm đi, con dâu ở nhà khỏe như voi ấy mà. Có cái gì là mệt đâu.”

Chồng tôi tin bà. Anh nhẹ nhàng dặn tôi:

“Em cố gắng chiều mẹ chút, mẹ có tuổi rồi. Mẹ lo cho con với cháu thôi.”

Tôi cười như mếu. Chiều mẹ à? Em đang chịu mẹ từng giờ từng phút đây này.

Một buổi chiều, tôi tranh thủ ngủ lúc con ngủ, vừa nhắm mắt thì bà mở cửa xồng xộc:

“Dậy đi! Cái nhà cửa thế này là sao? Ở cữ không có nghĩa là nằm ăn nằm ngủ như bà hoàng đâu nhé!”

Tôi mệt đến phát run, chỉ kịp lắp bắp: “Mẹ… cho con ngủ chút được không ạ? Đêm qua con thức cả đêm…”

Bà ném cái khăn lau vào lòng tôi.

“Nằm không cũng không làm được gì. Cô tưởng đẻ là có quyền nằm ăn à?”

Tôi khóc. Nước mắt tôi chảy ướt gối mỗi đêm.

Tuần thứ ba, tôi bị sốt. Lạnh run người. Không ai đưa đi viện. Bà bảo:

“Sốt cữ thôi, ở nhà lau người là hết. Đừng có làm quá lên, đẻ có tí mà đã kêu.”

Tôi tự đo nhiệt: 39,5 độ. Cả người như thiêu.

Tôi bế con ra, nói như van lơn: “Mẹ, con không chịu nổi nữa. Cho con về nhà mẹ con được không? Con muốn về.”

Bà đập tay xuống bàn:

“Được! Cô mà bước ra khỏi cửa nhà này thì đừng quay lại nữa. Thằng Hưng (chồng tôi) nó đi làm không biết gì, còn tôi thì hầu hạ cô chưa đủ chắc?! Đồ vô ơn!”

Tôi gục xuống sàn. Tay vẫn ôm con.

Đêm đó, tôi ngất.

Sáng hôm sau, tôi tỉnh dậy trong viện. Chồng tôi đang ngồi bên cạnh. Gương mặt anh hốc hác, lo lắng.

“Mẹ đưa em đi viện tối qua, gọi anh mãi không được…”

Tôi không nói gì. Tôi nhìn sang con – con vẫn ngủ ngoan, đôi môi chúm chím, bình yên.

Chồng tôi hỏi: “Em ổn không?”

Tôi gật đầu. Nhưng trong lòng tôi biết – tôi không ổn. Và cũng từ lúc đó, một suy nghĩ nhen nhóm trong đầu tôi: Nếu không thể rời khỏi mẹ chồng, tôi sẽ không thể tiếp tục làm mẹ…

Tôi ở lại viện thêm hai ngày để truyền nước và theo dõi. Bác sĩ bảo tôi kiệt sức, trầm cảm sau sinh mức độ nhẹ, cần nghỉ ngơi tuyệt đối và người thân phải hỗ trợ tinh thần. Tôi cười buồn. “Người thân” – nếu bác sĩ biết rằng tôi sống cùng một người luôn soi mói, mỉa mai, kiểm soát mọi thứ từ miếng ăn đến tiếng thở, thì chắc ông ấy đã không dùng từ ấy.

Về lại nhà chồng, tôi cố gắng nhắc bản thân phải bình tĩnh, phải mạnh mẽ. Vì con. Nhưng tôi cũng biết, nếu cứ nhẫn nhịn như ba tuần qua, tôi sẽ chết theo nghĩa đen.

Tôi bắt đầu ghi chép. Mỗi lời nói độc địa, mỗi hành động vô lý của mẹ chồng – tôi lặng lẽ ghi lại. Không phải để trả thù. Mà để nhắc mình: đừng quên, đừng tha thứ một cách mù quáng.

Ngày thứ 27 sau sinh, tôi cắt tóc. Ngắn cũn. Tôi tự cầm kéo cắt trong nhà tắm.

Bà sững sờ khi thấy tôi bước ra. “Cô làm cái trò gì đấy? Mới sinh mà dám cắt tóc?! Cô không sợ bị điên à?!”

Tôi nhìn bà, lần đầu tiên, bằng ánh mắt không né tránh. “Con nóng. Tóc dài giữ nhiệt. Con đã sốt một lần rồi, mẹ không nhớ sao?”

Bà lườm tôi, nhưng lần này, bà không đáp. Có lẽ bà cảm thấy tôi đã khác.

Ngày thứ 32, tôi tắm bằng nước ấm. Rồi sấy tóc, mặc đồ sạch, thơm.

Bà nhìn tôi như nhìn tội phạm.

“Con sẽ tự chăm con, tự lo ăn uống. Mẹ cứ nghỉ ngơi, không cần lo cho con nữa,” tôi nói, giọng nhẹ nhưng rắn.

“Mày hỗn đấy à?”

“Không. Con chỉ muốn sống. Vậy thôi.”

Chồng tôi về, tôi không nói gì. Nhưng anh đọc được cuốn sổ tay tôi viết.

Tối hôm đó, anh ngồi lặng. Rồi khẽ bảo: “Anh xin lỗi.”

Tôi gật đầu. “Anh có thể không biết hết. Nhưng xin đừng đứng về phía ai, nếu anh không chứng kiến.”

Sau hôm đó, anh bắt đầu về nhà thường xuyên hơn. Đỡ đần tôi, thay tã, pha sữa, ru con ngủ. Tôi thấy có hy vọng.

Mẹ chồng tôi thay đổi ư?

Không. Bà ngấm ngầm khó chịu. Nhưng tôi học được cách “nghe một tai, để gió cuốn đi”. Bà nói – tôi im. Bà khó chịu – tôi không phản ứng. Nhưng tôi vẫn làm theo cách của mình.

Tôi ăn cá luộc, uống sữa hạt, bổ sung vitamin. Tôi hỏi bác sĩ sản – bác sĩ dinh dưỡng – rồi làm theo. Con tôi vẫn khỏe mạnh, bú tốt, ngủ ngoan.

Một hôm, bà lên tiếng:

“Đấy, cuối cùng thì cũng biết chăm con rồi!”

Tôi không đáp. Chỉ cười nhẹ.

Tháng thứ hai, tôi bị chảy sữa tắc tia, sốt lại. Bà không buồn hỏi. Nhưng chính chồng tôi đã gọi bác sĩ đến nhà, hỗ trợ. Lần đầu tiên, tôi thấy mình không một mình.

Tối hôm ấy, tôi đang chườm ngực thì bà gõ cửa, bước vào.

“Uống nước lá vối chưa? Tao để ngoài bếp đấy.”

Tôi nhìn bà.

“Mẹ để cho con?”

Bà không trả lời. Quay lưng đi.

Đó là lần đầu tiên bà không nặng lời với tôi. Tôi biết, không phải bà đổi tính. Chỉ là, khi tôi không còn im lặng – bà buộc phải lùi lại một bước.

Ngày đầy tháng, bà tổ chức một mâm cơm rất to. Họ hàng đến đông đủ.

Ai cũng khen: “Con dâu chị khéo nhỉ, sinh xong vẫn tươi tắn, con thì bụ bẫm.”

Tôi cười. Trong lòng không tự hào, chỉ thấy buồn cười. Tất cả những lời khen ấy, mẹ chồng tôi nhận thay tôi. Còn ba tuần nước mắt, ai biết?

Tôi không cần ai công nhận. Chỉ cần bản thân không gục ngã là đủ.

Kết thúc ba tháng ở cữ, tôi xin chồng đưa hai mẹ con về ngoại một tuần.

Lần đầu tiên, tôi ôm mẹ, ôm thật lâu.

Mẹ nhìn tôi, khẽ nói: “Con gầy quá.”

Tôi bật khóc. Khóc như chưa từng được khóc. Những tủi nhục, cô đơn, uất ức – tôi để nước mắt rửa trôi hết.

Mẹ chỉ vuốt tóc tôi: “Thôi, qua rồi.”

Tôi gật đầu.

Trở lại nhà chồng, tôi sống khác. Tôi không hỗn, không cãi. Nhưng tôi rõ ràng. Tôi làm chủ cuộc sống mình. Và tôi không để mẹ chồng dùng những điều cổ hủ, vô lý để kiểm soát tôi thêm lần nào nữa.

Một lần, bà lại bóng gió: “Phụ nữ thời nay lười lắm, đẻ xong cứ như công chúa…”

Tôi nhẹ nhàng đáp: “Con thà làm công chúa còn hơn làm nô lệ. Mẹ không cần lo, con sẽ tự lo cho con và cháu.”

Bà không nói gì. Nhưng từ đó, tôi biết – tôi đã bước ra khỏi cái bóng của sợ hãi.

Nếu bạn là mẹ chồng – xin hãy thương con dâu như chính con gái mình, bởi sinh con không bao giờ là chuyện nhỏ.

Nếu bạn là con dâu – xin đừng im lặng. Mạnh mẽ không có nghĩa là hỗn, mà là sống đúng với giá trị của mình.

Ba tháng ở cữ đã dạy tôi điều quý nhất: Làm mẹ đã đủ mệt – đừng để mình làm “con dâu ngoan” đến mức quên mất phải sống.